Памятка по вопросу недопущения дискриминации при приеме на работу граждан предпенсионного возраста В соответствии с Конституцией Российской Федерации каждый гражданин имеет право на труд в условиях, отвечающих требованиям безопасности и гигиены, на вознаграждение за труд без какой бы то ни было дискриминации и не ниже установленного федеральным законом минимального размера оплаты труда, а также право на защиту от безработицы. Под дискриминацией понимается нарушение прав, свобод и законных интересов человека и гражданина в зависимости от его пола, расы, цвета кожи, национальности, языка, происхождения, имущественного, семейного, социального и должностного положения, возраста, места жительства, отношения к религии, убеждений, принадлежности или непринадлежности к общественным объединениям или каким-либо социальным группам. К обстоятельствам, которые не могут рассматриваться как дискриминационные, относятся различия, исключения, предпочтения, а также ограничение прав работников, которые: • определяются свойственными данному виду труда требованиями, установленными федеральным законом, либо • обусловлены особой заботой государства о лицах, нуждающихся в повышенной социальной и правовой защите, либо • установлены законодательством в целях обеспечения национальной безопасности, поддержания оптимального баланса трудовых ресурсов, содействия в приоритетном порядке трудоустройству граждан Российской Федерации и в целях решения иных задач внутренней и внешней политики государства Никто не может быть ограничен в трудовых правах и свободах или получать какие-либо преимущества, в том числе в зависимости от возраста, а также от других обстоятельств, не связанных с деловыми качествами работника (статья 3 ТК РФ). Таким образом, правила приема на работу граждан предпенсионного возраста не должны отличаться от правил приема на работу других работников. Работодатель не вправе в объявлении на вакантную должность указывать требования к возрасту соискателя. Работодателям запрещается распространение информации о свободных рабочих местах или вакантных должностях, содержащей сведения о каком бы то ни было прямом или косвенном ограничении прав или об установлении прямых или косвенных преимуществ в зависимости в том числе от возраста, а также других обстоятельств, не связанных с деловыми качествами работников (статья 25 Закона РФ «О занятости населения в Российской Федерации»). Требование к кандидату на замещение вакантной должности о возрасте, не превышающем определенного предела, является дискриминационным. За публикацию объявления о приеме на работу, содержащего ограничения дискриминационного характера, работодатель может быть привлечен к административной ответственности. Трудовое законодательство не предусматривает возможности установления зависимости между правом на определенные гарантии и компенсации и возрастом работника. По общему правилу (за исключением отдельных случаев) предельный возраст для заключения трудового договора Трудовым кодексом Российской Федерации не установлен. Следует помнить, что оформление трудовых отношений с лицами, достигшими предпенсионного, пенсионного возраста, производится в общем порядке. Работодатель не вправе отказать гражданину в приеме на работу, обосновав свой отказ тем, что этот гражданин достиг или скоро достигнет определенного возраста. Отказ в приеме на работу по указанной причине свидетельствует о дискриминации, об ограничении трудовых прав в связи с возрастом. По письменному требованию лица, которому отказано в заключении трудового договора, работодатель обязан сообщить причину отказа в письменной форме в срок не позднее чем в течение 7 рабочих дней со дня предъявления такого требования. Отказ в заключении трудового договора может быть обжалован в судебном порядке (статья 64 ТК РФ). В соответствии с трудовым законодательством Российской Федерации недопустимо: - принудительно заключать срочный трудовой договор с гражданином предпенсионного, пенсионного возраста; - расторгать бессрочный трудовой договор или заменять его на срочный трудовой договор, в связи с достижением работником пенсионного возраста и назначением ему пенсии. Также в случае если на предприятии планируется сокращение численности или штата работников, преимущественное право на оставление на работе должны иметь сотрудники с более высокой производительностью труда и квалификацией, независимо от возраста. При допущении дискриминации работодатель может быть привлечен к ответственности: • административной. За публикацию объявления о приеме на работу, содержащего ограничения дискриминационного характера, необоснованный отказ соискателю в заключении трудового договора, допущение иных форм дискриминации работодатель и/или его должностные лица могут быть привлечены к ответственности в виде уплаты административного штрафа; • гражданско-правовой. Суд может установить обязанность работодателя компенсировать соискателю или работнику, чьи права нарушены, причиненный моральный вред. Кроме того, суд может признать отказ в приеме на работу незаконным и обязать работодателя заключить трудовой договор с гражданином. • уголовной. За дискриминацию виновное должностное лицо может быть осуждено к штрафу, обязательным, исправительным, принудительным работам, также оно может быть лишено права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью или лишено свободы.

Россия Федерациясе Конституциясе нигезендә һәр граждан куркынычсызлык һәм гигиена таләпләренә җавап бирә торган шартларда хезмәт өчен дискриминациясез һәм федераль законда билгеләнгән минималь хезмәт хакы күләменнән ким булмаган акчалата түләүгә, шулай ук эшсезлектән яклану хокукына ия. Дискриминация астында кеше һәм гражданның, җенесеннән, тән расасына, төсләренә, милләтенә, теленә, чыгышына, мөлкәткә, гаилә, социаль һәм вазифа хәленә, яше, яшәү урыннарына, дингә мөнәсәбәтенә, инануларына, иҗтимагый берләшмәләргә яки нинди дә булса социаль төркемнәргә кагылышлы хокуклары, ирекләре һәм законлы мәнфәгатьләрен бозу аңлашыла. Дискриминация буларак карала алмый торган хәлләргә аерымлыклар, искәрмәләр, өстенлек бирү, шулай ук хезмәткәрләрнең хокукларын чикләү керә: • әлеге хезмәт төре Федераль законда билгеләнгән таләпләр белән билгеләнә, • югары социаль һәм хокукый яклауга мохтаҗ затлар турында дәүләтнең аерым кайгыртуына бәйле, • милли куркынычсызлыкны тәэмин итү, хезмәт ресурсларының оптималь балансын саклап калу, Россия Федерациясе гражданнарын өстенлекле тәртиптә эшкә урнаштыруга ярдәм итү һәм дәүләтнең эчке һәм тышкы сәясәтенең башка мәсьәләләрен хәл итү максатларында законнар белән билгеләнгән. Беркем дә хезмәт хокуклары һәм ирекләрендә чикләнә яки нинди дә булса өстенлекләр ала алмый, шул исәптән яше, шулай ук хезмәткәрнең эшлекле сыйфатларына бәйле булмаган башка шартларга да керә алмый (РФ ТК 3 статья). Шулай итеп, пенсия алды яшендәге гражданнарны эшкә алу кагыйдәләре башка хезмәткәрләрне эшкә кабул итү кагыйдәләреннән аерылып торырга тиеш түгел. Эш бирүче вакантлы вазыйфага игълан ителүдә дәгъва кылучыларның яшенә карата таләпләрне күрсәтергә хокуклы түгел. Эш бирүчеләргә хокукларны турыдан-туры чикләү, шул исәптән яше, шулай ук хезмәткәрләрнең эшлекле сыйфатларына бәйле булмаган башка шартлар турында мәгълүматлар булган буш эш урыннары яки вакантлы вазыйфалар турында мәгълүмат тарату тыела («Россия Федерациясендә халыкны эш белән тәэмин итү турында» Россия Федерациясе Законының 25 статьясы). Вакантлы вазыйфаны биләп торуга кандидатка билгеле бер чиктән артмаган яшь турындагы таләп дискриминацион булып тора. Дискриминацион характердагы чикләүләрне үз эченә алган эшкә кабул итү турында игълан бастырган өчен эш бирүче административ җаваплылыкка тартылырга мөмкин. Хезмәт законнары аерым гарантияләр һәм компенсацияләр һәм хезмәткәрнең яше арасында хокукларга бәйлелекне билгеләү мөмкинлеген күздә тотмый. Гомуми кагыйдәләр буенча (аерым очраклардан тыш) Россия Федерациясе Хезмәт кодексы тарафыннан хезмәт килешүе төзү өчен яшнең чиге билгеләнмәгән. Шуны истә тотарга кирәк: пенсия яшенә җиткән затлар белән хезмәт мөнәсәбәтләрен рәсмиләштерү гомуми тәртиптә башкарыла. Эш бирүче гражданинга эшкә алудан баш тартырга, бу гражданинның билгеле бер яшькә җитүе яки тиздән ирешүе белән баш тартуын нигезләргә хокуклы түгел. Эшкә алудан баш тарту белән дискриминация турында сәбәп белән, яше белән бәйле рәвештә хезмәт хокукларын чикләү турында сөйли. Хезмәт килешүе төзүдән баш тарткан затның язмача таләбе буенча, эш бирүче мондый таләпне куйган көннән соң 7 эш көненнән дә соңга калмыйча язма рәвештә баш тартуның сәбәбен хәбәр итәргә тиеш. Хезмәт килешүен төзүдән баш тарту буенча суд тәртибендә шикаять бирелергә мөмкин (РФ ТК 64 статьясы). Россия Федерациясенең хезмәт законнары нигезендә ярамый: пенсия алды, пенсия яшендәге граждан белән ашыгыч хезмәт килешүне мәҗбүри төзү; срогы чикләнмәгән хезмәт килешүен өзәргә яки аны ашыгыч хезмәт килешүенә алмаштырырга. Шулай ук предприятиедә хезмәткәрләр санын яки штатын кыскарту планлаштырылса, эштә калдыру өчен өстенлекле хокук, яше булуга карамастан, югарырак хезмәт җитештерүчәнлеге һәм квалификациясе булган хезмәткәрләргә булырга тиеш. Дискриминациягә юл куйганда эш бирүче җаваплылыкка тартылырга мөмкин: • административ. Дискриминацион характердагы чикләүләрне үз эченә алган эшкә кабул итү турында белдерүне бастырган эш бирүчегә, хезмәт килешүе төзүдән нигезсез баш тарткан, эш бирүче дискриминациясенең башка рәвешләрен керткән өчен һәм/яки аның вазыйфаи затлары турынды булса, административ штраф түләү рәвешендә җаваплылыкка тартылырга мөмкин; • гражданлык-хокукый. Суд эшкә алудан баш тартуны законсыз дип танырга һәм эш бирүчене граждан белән хезмәт килешүе төзергә мәҗбүр итәргә мөмкин. • җинаять. Дискриминацияләгән өчен гаепле вазыйфаи зат штрафка, мәҗбүри төзәтү эшләренә хөкем ителергә мөмкин, шулай ук ул билгеле бер вазыйфаларны биләү хокукыннан мәхрүм ителергә яки билгеле бер эшчәнлек белән шөгыльләнү хокукыннан мәхрүм ителергә мөмкин.